zaterdag 30 april 2011

Leiderschap, sport en ‘het met elkaar aangaan’


Met Sander (mijn zoon van bijna 18 jaar) was ik een weekje op reis in de VS om NBA basketbal wedstrijden te zien. Sander houdt van sport en basketbal is het helemaal voor hem. We hebben een wedstrijd in Orlando en in Miami gezien. De eerste wedstrijden van de play-offs van dit seizoen, de eindstrijd om de titel.

En ik moet zeggen: wat een niveau en wat een feest weten die amerikanen er van te maken. Fantastisch. In Orlando hing bij het Amway Center zo’n gezellige sfeer die je in Amsterdam met Koninginnedag kunt proeven. En daarnaast was het fantastisch om een weekje met mijn zoon op te trekken. In de tijd en ruimte die we samen hadden ontstonden een paar mooie en verdiepende gesprekken. In een restaurantje in New York kwam ik ook met Sander te praten over mijn hobby: leiderschap. De context had hem vast in een goeie bui gebracht, want ik merkte belangstelling bij hem voor het verhaal van zijn vader. Dat is weleens anders. Ik vertelde dat je leiderschap als een proces van ontwikkeling kan zien. Een ontwikkeling van bijvoorbeeld een basketbalteam dat in het begin van het seizoen als loszand over de court rent en aan het einde van het seizoen als een eenheid opereert. Die eenheid is een manifestatie van een ontwikkelingsproces Daarbij speelt leiderschap een cruciale rol.

Als je weet hoe dat proces werkt dan kun je daar gebruik van maken om je team optimaal te laten functioneren waardoor je top resultaten boekt. Het begint met waarnemen van het niveau van functioneren van het team. Reactief, actief of pro-actief. In een reactieve fase is het team nog los zand. En in een pro-actieve fase is het een geoliede machine, een eenheid. Sander vertelde dat zijn team vaak in de derde kwart zijn kracht lijkt te verliezen. Vaak wordt een opgebouwde voorsprong door de tegenstander omgedraaid in een achterstand. Het viel hem op, was irritant, maar hoe dat nou kwam wist hij niet. Hij opperde: ‘Misschien denken we te snel dat we er al zijn en gaat de scherpte er vanaf’.

‘Interessant. Wat gebeurt er met jullie zodra het tegen gaat zitten, wat zijn jullie geneigd om te gaan doen?’ Vroeg ik hem. ‘Vaak gaat iedereen hard werken om te scoren en zo het tij te keren. Maar we verliezen het onderlinge verband. We spelen dan veel minder over naar elkaar. Een van onze topspelers gaat dribbelen en wil het allemaal alleen doen,’ bromt Sander. Op mijn vraag wat dat voor effect op hem en het team had, antwoordde hij: ‘op een gegeven moment blijf ik dan hangen, omdat mee rennen geen zin heeft, hij speelt dan toch niet meer over.’ Sander vermoedde dat de topper dit niet weet, omdat niemand het er rechtstreeks met hem over had gehad. ‘Omdat je anders de sfeer verpest’, voegde hij er aan toe.

Ik vertelde Sander dat ik dit patroon herken in mijn werk in organisaties. Mensen spreken elkaar niet aan uit angst de harmonie te verstoren. Het nadeel is dat het team dan onder zijn kunnen functioneert. Uit onderzoek blijkt dat teams die wel in staat zijn om emotioneel beladen onderwerpen te bespreken en daarbij constructief te blijven veel succesvoller zijn dan teams die dit vermijden. De teams die het wel doen zorgen voor doorbraken en innovatie wat tot betere prestaties leidt. Nederlandse damesteams hebben veel beter gepresteerd dan de mannen bij de laatste Olympische spelen. Interessant is dat de dames zich op dit terrein hebben laten begeleiden en de mannen niet.

Sander wierp tegen dat: ‘niet iedereen daar aan toe is, om te worden aangesproken’. Zijn terughoudendheid kan ik begrijpen, het laat zien dat je oncomfortabele situaties moet durven aangaan als je iets wilt doorbreken. Op mijn vraag wat hij daar voor nodig dacht te hebben, smaalde hij: ‘Zeker weten dat er geen gesodemieter in het team ontstaat.’ Ik gaf me niet te snel gewonnen: ‘Stel dat je een vorm vindt waarbij je het belemmerende doorbreekt en tegelijk de harmonie verbetert? Daar zag hij wel wat in. Maar hoe dan?

‘Je moet een vorm vinden waar je teammaatjes belang bij hebben en juist geïnteresseerd raken in wát je wilt bespreken. Een vorm waarbij het effect wat je sorteert spoort met je intentie. Mijn ervaring is dat het goed werkt om te praten vanuit je beleving onder verwijzing naar feitelijk en herkenbaar gedrag. Je begint met het creëren van ruimte om er constructief over te praten. Dat kan je doen door te zeggen dat je iets opvalt aan ‘ons spel als we onder druk komen’. En met vragen of ze zin hebben om het daar eens over te hebben. En dat je denkt dat ‘we beter kunnen, dan we nu doen’.’

Ons gesprek ging steeds dieper. We spraken over wat het vraagt om met ontwikkeling van je communicatie leiderschap te tonen. Dat het vraagt om inzicht in het effect van je eigen communicatie en om oefening. En het vraagt lef om iets ongemakkelijks toe te laten. Dit is een voorwaarde en kenmerk van ontwikkelen naar een hoger niveau. Met gefronste wenkbrauwen vroeg hij: ‘en dat is wat jij mensen leert en dan loopt hun bedrijf beter?’ Ik voelde mijn trots opkomen vertaalde die rustig in een ‘cool’ knikje. Terwijl hij een hap nam van zijn pepper steak, hoorde ik een instemmend geluid en ik zag tevredenheid op zijn gezicht. Natuurlijk smaakte de steak prima, maar ik dacht ook te zien dat hij er wel ‘brood’ in zag om er eens mee aan de slag te gaan....



dinsdag 26 april 2011

De stemming van je bedrijf.

Stemmingen kunnen je waarnemingen en je handelen bepalen. We zijn ons vaak niet bewust van onze stemmingen en reageren daardoor vanuit die stemmingen. Als je boos bent zal alles wat je ziet door je boosheid gefilterd worden. Je zult overal in je omgeving een bevestiging zien voor je boosheid en van daaruit reageren. Je bent soms een speelbal van je emoties en stemmingen. Wanneer kan je nu echt kijken naar die emoties en stemmingen en kan je een stap terug doen en vanuit stilte met wijsheid handelen?






Stemmingen zijn ook nog eens aanstekelijk. Het is lastig om je vrolijk en op je gemak te voelen in de nabijheid van iemand die boos of angstig is. Vaak winnen die negatieve stemmingen, dat heeft te maken met onze overlevingsdrang. Angst is evolutionair belangrijker dan vrolijkheid. Zo kan stemming een groep mensen overnemen. En dus ook een bedrijf of een organisatie. Stemming bepaalt dan de bril waardoor een bedrijf kijkt naar zijn omgeving, bepaalt het handelen en de resultaten. Het zal niet voor het eerst zijn dat een bedrijf ten gronde gaat aan haar eigen angst.
Negatieve stemmingen sluiten je hart. Je gaat je hoofd in om strategieën uit te broeden om maar niet te hoeven voelen. Je kunt bijvoorbeeld volledig uit verbinding gaan, anderen de schuld geven, je echtheid verliezen, dubbele agenda’s hanteren, gericht op zelfbehoud.




Okay en nu?
Als we hier nu eens de transformerende werking van Mindfulness op loslaten. Het is niet makkelijk om mindful te zijn van stemmingen, maar probeer deze stappen eens.


RAIN:


R- Recognizing
Het is eerst zaak om te herkennen dat er een stemming is die een greep naar de macht doet. Dit vraagt om reflectie en stilte. Stel jezelf eens de vraag hoe gaat het met mij, wat merk ik op welke gedachten overheersen, welke kleur en geur hebben die? Vraag het ook eens aan je collega’s , wat hebben we gemeen? Is er een gezamenlijke stemming te ontdekken, zijn we bang of boos? Probeer eens niet de inhoud van de stemming in te gaan, ga niet zoeken naar oorzaken en verklaringen, dan verlies je je perspectief, maar probeer de stemming te herkennen en te benoemen.


A-Allowing
Als je die gemeenschappelijke stemming herkent heb, probeer hem dan niet weg te poetsen, of te fixen. We hebben de neiging om ons handelen grotendeels te baseren op het vermijden van vervelende gevoelens. Dit maakt ons reactief. Nee, probeer de stemming eens volledig toe te laten. Heb het lef om het aan te gaan.


I-Investigating
Merk op wat dat met je doet. Wat merk je in je lichaam, in je adem? Door naar de stemming te kijken maak je je er ook los van (defuseren). Hierdoor kan je wellicht ook je hart weer openen. Onderzoek eens vanuit je hart wat er in de diepte bij jou gebeurt. Welk afkeer of welk grijpen is er bij jou geactiveerd. Hoe wil je controle krijgen over jezelf en de situatie? Vanuit je hart naar je bedrijf, collega’s, klanten en jezelf kijken levert een heel ander perspectief op.


N-Non-self
Non-self bekent in dit geval dat een stemming alleen maar het gevolg is van allerlei processen in jouw geest en geen eigen essentie heeft. Het heeft ook geen betekenis, behalve die jij er aan geeft. Het is niet (on)waar of (on)belangrijk. Het komt en gaat, als wolken aan de hemel. Het is ook niet jouw stemming, je hoeft je je er niet mee te identificeren. Je hoeft het ook niet door te geven. Het kan hier en nu bij jou stoppen. De angst stopt bij jou, en ook de boosheid en de haat en jaloezie.


Het enige wat wel waar is en waarde en betekenis heeft komt uit je hart. Verbind je daarmee, straal dat uit en kijk opnieuw. Laat vervolgens de wijze actie vanuit zichzelf ontstaan.

vrijdag 15 april 2011

een dagje Mindfulness in Lienden


De wekker gaat …..het is 7 uur en ik sta vrolijk op: Ik heb vandaag een dagje voor me zelf gepland, dat voelt heerlijk een dagje met aandacht voor maar 1 persoon en dat ben ikzelf. Niets hoeft……, ik mag de hele dag ontspannen en gek genoeg ga ik toch naar kantoor……..wat gaat zij doen vraag je je wellicht af?


Ik ga naar een Mindfulness dag, begeleid door mijn collega Kees Dullemond. Ik heb deze dag al een aantal keren beleefd en vandaag ga ik het vervolg op de introductie cursus doen. Ik ben razend benieuwd welke oefeningen Kees vandaag voor me in petto heeft.

De route naar Lienden in mijn relaxpak is al een feest, ik geniet onderweg van de stilte en zie dat de fruitbomen al in bloei staan, wat is dit prachtig…de lente in zicht en mijn dag kan niet meer stuk.

Aangekomen op kantoor, drink ik een kopje koffie en maak kennis met de andere deelnemers. Rond half 10 lig ik op het matje op de rustige zolder van ons pand.

Mindfulness: een dag met aandacht voor alle gedachtes die je hebt en hier oordeelloos naar kijken dat is wat het mij brengt, met mededogen kijken naar me zelf en mijn gedachtes. Iets wat erg simpel lijkt en oh zo last is, ervaar ik.

Naast een heerlijke mindful-wandeling over de dijk, leer ik een zeer waardevolle oefening vandaag die ik later nog menigmaal in de praktijk gebruik; de 3-minuten-aandachtsoefening. De oefening gaat als volgt:

Minuut 1 stel jezelf 3 vragen: welke gedachtes heb ik, welke gevoelens ervaar ik en wat voel ik in mijn lichaam. ?

Minuut 2 ga met je aandacht naar je ademhaling

Minuut 3 je ademhaling uitzetten in je hele lichaam

Na een overheerlijke, met aandacht verzorgde lunch sluiten we de dag af met de welbekende Bodyscan. Ik heb ontzettend genoten van de dag waarbij ik vooral meeneem dat je velerlei zaken mindful kan doen:

Mindful eten, mindful moeder zijn, mindful koken etc etc

Wil je ook een Mindfulness dag mee beleven? Kijk dan op http://www.fpnp.nl/ bij mijn aanbod